Vjosa Osmani përfaqëson një fytyrë të freskët, të papritur të shtetit më të ri të Evropës. Vizita e ushtrueses së detyrës së Presidentes të mërkurën në Bernë zgjoi shpresë për një kapitull të ri të marrëdhënieve kosovare-zvicerane
Georg Häsler Sansano, Bernë 03.03.2021, ora 20.13
Të folurit anglisht të mirë me një theks amerikan, politikisht e mprehtë, e fokusuar përpiloj deklarata në vend të frazave të gjata, e arsimuar mirë, e re, nënë e binjakëve: Vjosa Osmani nuk i përgjigjet aspak stereotipit të politikanit ballkanas. “Ju keni të drejtë, është një stereotip dhe jo realitet”, e hap bisedën Presidentja në detyrë me NZZ: “Unë përfaqësoj imazhin e shumicës dërrmuese të popullatës kosovare – posaçërisht të popullatës së re.»
Vjosa Osmani vizitoi të mërkurën këshilltarët federalë në Bernë. Ajo është Kryetare e Parlamentit të Kosovës dhe aktualisht gjithashtu ushtruese e detyrës së Presidentes, sepse presidenti i deritanishëm Hashim Thaçi është në paraburgim në Hagë.
Osmani është juriste dhe ka kryer doktoratën në SHBA. Së bashku me Albin Kurtin, udhëheqësin e Lëvizjes Vetëvendosje, ata janë fituesit e zgjedhjeve parlamentare të shkurtit të kaluar. Popullsia kosovare ka arritur një ndryshim pa ndonjë ndërhyrje të jashtme: larg komandantëve dominues të luftës dhe strukturave të tyre drejt diçkaje të re.
Dashamirësia e Zvicrës
Pritjet e popullsisë së re të vendit janë të mëdha, ashtu si edhe sfidat. “Për herë të parë u dëgjua thirrja e njerëzve, nuk është thjesht një thirrje, është një thirrje për ndryshim”, komenton Osmani suksesin e zgjedhjeve. «Tani ne duhet të japim: punë dhe drejtësi.»
Së bashku me Albin Kurtin, ajo kishte premtuar punë dhe sundimi të ligjit gjatë fushatës zgjedhore. Sot një e katërta e popullsisë kosovare është e papunë. Ka besim të thellë në institucionet shtetërore. Klasa e mëparshme sunduese shihet si e korruptuar, në disa raste edhe e lidhur me krimin e organizuar.
Njerëzit në Kosovë janë mësuar me premtime të mëdha nga politikanët, Osmani e di se: “Njerëzit në Kosovë janë shumë të durueshëm, ata të japin një mundësi, por ne nuk duhet t'i zhgënjejmë ata!” Sigurisht, se nuk mund të zgjidhen të gjitha problemet brenda natës, por tani ka një perspektivë e re për Kosovën.
Ajo dëshiron të udhëheqë me shembull të mirë dhe të prezantoj veçanërisht shpirtin e meritokracisë: ata që performojë mirë, ecin përpara dhe kanë diçka për të thënë. Kjo më parë nuk ka ndodhur në Kosovë, thotë Osmani gjatë bisedës.
Para mediave në Bernë, mori mysafiri nga Kosova shumë dashamirësi nga Presidenti i Këshillit Kombëtar, Andreas Aebi (svp.). Zgjedhjet paralajmëruan një epokë të re politike në Kosovë. Shpresat e diasporës kosovare në Zvicër janë të mëdha, që të përmirësohet sundimi i ligjit dhe që korrupsioni dhe krimi i organizuar do të luftohen: “Unë vetëm mund t'i bashkohem kësaj shpresë”, tha Aebi. Kjo gjithashtu do ta bënte Kosovën më tërheqëse për investitorët.
Osmani shpreson që Zvicra do të angazhohet për liberalizimin e vizave për popullin e Kosovës. Deri më sot, kosovaret dhe kosovarët nuk mund të udhëtojnë pa viza në zonën Shengen. Pika më ulët e marrëdhënieve zvicerane-kosovare ishte me përfundimin e marrëveshjes së sigurimeve shoqërore. Asnjë pension tjetër nuk u pagua nga Zvicra në Kosovë prej vitit 2010 dhe 2019. Si përfaqësues të kosovarëve u profilizuan sindikatat dhe PS-së.
«Problemet nuk janë të natyrës ideologjike »
Social Demokratët dhe veçanërisht Bashkë-presidenti i tyre Cédric Wermuth kanë bërë një fushatë të madhe për Albin Kurtin dhe partinë e tij në të kaluarën. Lëvizja është jashtëzakonisht e popullarizuar në mesin e të rinjve zviceranë me një histori kosovare. Shumë aktivistë të Kurtit janë gjithashtu anëtarë të SP-së.
Kurti dhe Osmani janë të dy intelektualë, por vijnë kanë prapavijë të ndryshme. Albin Kurti filloi jetën e tij politike si aktivist kundër dominimit serb në Kosovë gjatë viteve 1990 dhe iu desh të shkonte në burg për këtë.
Ai më vonë luftoi për vetëvendosje dhe kritikoi bashkësinë ndërkombëtare për “sjelljen e tyre koloniale” në marrëdhëniet me Kosovën. Osmani, nga ana tjetër, vjen nga partia më konservatore e Ibrahim Rugovës, përfaqësuesit të rezistencës jo të dhunshme kundër Serbisë. Në zgjedhje ajo mori pjesë me listën e saj, por në një koalicion të lidhur me Kurtin. Ai do të bëhet kryeministër, Osmani presidente.
A është korrigjimi i politikës së majtë të Kurtit? Sigurisht që ata i përkasin dy ideologjive të ndryshme politike, tha Osmani. Por Kurti është zhvendosur në mes, ai ishte një socialdemokrat. “Ne kemi arritur të zhvillojmë një program të përbashkët, që përmban pozicionet e qendrës së majtë, por edhe të qendrës së djathtë.»
Problemet e Kosovës nuk janë të natyrës ideologjike. «Nëse duam të luftojmë sistemin e korruptuar, atëherë asnjë ideologji nuk duhet të na ndajë. Kjo gjithashtu do të na mbajë së bashku”, është e bindur Osmani.
Për stabilitet dhe perspektivë reale, Kosovës i duhet një marrëveshje paqeje me Serbinë. Por të dy palët këmbëngulin në kërkesat maksimale. Zvicra ndan përgjegjësinë për të kontribuar për një zgjidhje.
Si një vend neutral, ajo doli përtej kësaj dhe menjëherë njohu Kosovën si shtet pas shpalljes së pavarësisë në vitin 2008. Zvicra gjithashtu është e lidhur personalisht me Kosovën përmes diasporës së madhe. Edhe në kohën e pandemisë, ekziston në të vërtetë një lidhje ajrore me disa fluturime në ditë ndërmjet Prishtinës dhe tre aeroporteve kombëtare të Zvicrës.
Prioritet uji i rrjedhshëm dhe energjia elektrike
Në vitet e fundit, është propozuar për zgjidhjen e konfliktit një shkëmbim territorial. Veriu i Kosovës me shumicë serbe duhet t'i takoj Serbisë, ndërsa një zonë me shumicë shqiptare në jug të Serbisë t'i takoj Kosovës.
Zvicra ka kundërshtuar me të gjitha forcat e saj në prapaskenë ndryshimin e kufijve. Tani, rrjedhimisht, asaj do t'i duhej gjithashtu të bënte fushatë kundër një bashkimi midis Kosovës dhe Shqipërisë, diçka me të cilën Albin Kurti ka prezantuar deri më sot. Për momentin, ideja nuk ka shumë gjasa dhe do të përdoret kryesisht si një intervenim në negociatat me Serbinë.
Presidentja e përkohshme Osmani e bën të qartë për NZZ se marrëveshja e koalicionit përcakton se nuk do të ketë ndryshime kufijsh – dhe as ndryshime kushtetuese. Kjo do të ishte e nevojshme për një projekt bashkimi kosovar-shqiptar.
« Ne pajtohemi për prioritetet: Ka akoma vende në Kosovë pa ujë të rrjedhshëm ose energji elektrike. Ky është fokusi ynë.»
Për Beogradin kjo ka të bëjë me njohjen e realitetit, thotë Osmani: “Ka shumë për të diskutuar në tryezën e negociatave, por sigurisht jo sovranitetin e Kosovës”. Pikërisht pasi që ushtruesja e detyrës së presidentes u prit me krahë hapur në Bernë, duhet që diplomacia zvicerane të promovojë një dialog konstruktiv midis Prishtinës dhe Beogradit.