Ne s’themi se do të ndodhë menjëherë dhe s’duhet të ndjellim atë iluzion sepse ka vështirësi objektive, por themi se do të influencojmë në mënyrë më të mirë të mundshme që kjo të trajtohet nga institucionet e Kosovës si bazë e tillë, dhe që është trajtuar në parim dhe më herët dhe që të bëhen aksione të drejtpërdrejta integruese me projekte zhvillimore dhe çështje të tjera përcjellëse në këtë kuadër.
BBC: Zoti president! Ka mbi tre muaj që Kosova ka shpallur pavarësinë e saj. Në fakt sa është funksionale kjo pavarësi tre muaj pas shpalljes së saj? Presidenti Sejdiu: Po mund të them lirisht se është një dëshmim praktik i gatishmërisë sonë për të funksionuar si shtet. Natyrisht, kjo periudhë përcjell vështirësitë objektive që ka çdo shtet në linjën e tij. Dhe në këtë kuadër, ne jemi koshientë dhe asnjëherë nuk ju kemi thënë as qytetarëve të Kosovës se do të hyjmë me të parën në një horizont të ri të heqjes së brengave dhe të asaj që mund të quhet pjesë e problemeve kryesore me të cilat ballafaqohet jeta e zakonshme. Pra, dua të them me këtë se kemi qenë të vetëdijshëm se kemi sfida para vetes. Këto sfida do të përcjellin Kosovën edhe në ecje të mëtejme, sikurse përcjellin sot vendet e botës demokratike, pra me demokraci të avancuar.Në këtë kuadër e shikojmë edhe këtë periudhë me sy realist. Jemi të vetëdijshëm se ka dhe mungesa në funksionime të caktuara sidomos në pjesët e sistemeve që janë si përgjegjësi të reja në institucionet e Kosovës apo edhe të atilla që përcjellin dhe probleme dhe të hershme. Ta marrim në të parën funksionimin që ka të bëjë me energjetikën. Sot e kësaj dite nuk është zgjidhur sa duhet dhe si duhet ky problem dhe aspekte të tjera që kanë të bëjnë me jetën sociale të qytetarëve. Prandaj mund të them se në këtë kuadër do të nevojitet dhe një angazhim më i thellë. Çështja e dytë që është e veçantë, unë mendoj se procesi i njohjes së Kosovës ka ecur në një trend të mirë, natyrisht se po të pyetemi ne do të dëshironim një shtim më të madh të numrit të vendeve që të mund ta njohin pavarësinë e Kosovës, por mendoj se kjo do të jetë në proces e sipër dhe se ka paralajmërime reale se do të ketë njohje të reja. Prandaj, mund të them se shteti i ri i Kosovës, Republika e Kosovës është pranuar nga shumësia mund të themi e Bashkimit Evropian, por edhe vende të tjera nga të katër anët e globit dhe kjo siguron po ashtu një mbështetje po e quajmë edhe morale të ekzistencës sonë, të funksionimit tonë dhe të ecjes sonë të mëtejshme. BBC: Ju përmendët disa nga sfidat, por e besoni se sfidë mund të ketë qenë edhe kundërshtimi i fuqishëm i Serbisë, Beogradit zyrtar dhe i Rusisë ndaj pavarësisë së Kosovës? Presidenti Sejdiu: Po natyrisht, nëse ata do të vazhdojnë me përpjekjet e tyre, flas për Beogradin, pavarësisht ndërrimin apo proceset zgjedhore që kanë pas, unë nuk mund të them me kurajë se ekziston një ndryshim i menjëhershëm i kursit të elitave politike ndaj Kosovës. Fundja në temën e Kosovës ata dhe kanë bërë edhe garë. Ajo që ne do të duam është se Serbia vërtetë të ndërpresë këtë qasje që ka, sepse është në interes edhe të popullit serb dhe të shtetit serb që të nxisë nga brenda dhe në pajtim them të jetë me politikat evropiane dhe për të ecë në proceset e integrimeve çka do të ishte një shenjë e mirë apo një sinjal i mirë ashtu dhe siç është dhënë nga bashkësia ndërkombëtare. Flas nga Bashkimi Evropian në këtë rast. Dhe në këtë kuadër e dimë se ata mbase për të arsyetuar retorikën që kanë pas, do të vazhdojnë edhe për një kohë këto qëndrime t’i shprehin, të përpiqen të bëjnë tensione në Kosovë, të përpiqen të bëjnë mbajtjen të themi me infuzion edhe të strukturave paralele që kanë pas deri tash. Por, mendoj se janë megjithatë momente të themi të këndelljes paralele që duhet të ndodhë edhe në shtetin serb por natyrisht edhe në bashkësinë ndërkombëtare për ta trajtuar si duhet edhe këtë pjesë të presionit që i bëhet Kosovës por them edhe investimit ndërkombëtar për Kosovën e pavarur dhe sovrane.BBC: Duket sikur jeni pesimistë se edhe pas zgjedhjeve në Serbi nuk do të ketë ndryshim të klimës, ta quaj drejt asaj që thuhet të jetë pro perëndimore. President Sejdiu: Unë nuk e pres se do të jetë e lehtë. Unë nuk e pres sepse këta njerëz fundja janë peng edhe të fjalëve të vështira që kanë dhënë. Dhe mendoj se ka diçka që nuk mund të përputhet. Nuk mund të përputhet edhe jemi për integrimet evropiane edhe për të qenë partnere apo anëtare e NATO-s në të ardhmen dhe në anën tjetër të mbajnë në etër fjalët e serta që kanë drejtuar në adresë të Kosovës. Pra që Kosova do të jetë gjithmonë Serbi apo pjesë e Serbisë dhe nuk do të njihet pavarësia e Kosovës. Mendoj se në një logjikë të shëndoshë këto gjëra nuk qëndrojnë. Por megjithatë ndoshta po them me një presion të shtuar konstruktiv, që është presion i kushteve që do të jetë normale sepse nuk mund të ketë integrim të Serbisë në Bashkimin Evropian pa heq dorë nga kjo politikë që ka. Do të ketë një lëvizje pozitive në të ardhmen, të shohim. BBC: Zoti President, ka pasur ditët e fundit pohime dhe deklarata të zyrtarëve të lartë të cilët kanë udhëhequr një pjesë të bisedimeve midis Prishtinës dhe Beogradit në të kaluarën se Kosova dhe Serbia duhet ta zgjidhin problemin e tyre në një farë forme të vitit 1975 si dy Gjermanitë që e kanë zgjidhur atë problem. President Sejdiu: Jo. Unë mendoj se ne e kemi përfunduar procesin e definimit të statusit të Kosovës. Bisedimet kanë përfunduar me kohë. Flas në një kohë, megjithatë krahas gjithë atyre shtyrjeve që ka qenë momenti i fundit dhe Kosova nuk është e gatshme të vazhdojë asnjë proces negociatash me Serbinë. Ne jemi të gatshëm të kemi raporte të mira, ne jemi të gatshëm që të japim sinjale të mira të bashkëpunimit, ne jemi të gatshëm që të zbatojmë ato provizione apo parime themelore që janë në pakon e presidentit Ahtisaari që është një dokument të cilin e kemi cilësuar i balancave dhe i kompromiseve të mëdha që ka bërë Kosova me gjithë elementet që shtrihen të themi në aspektin funksional në pjesë ku është shtrirë dhe komuniteti serb por nuk jemi të gatshëm që të hapim tema të reja dhe të përgjysmojmë të themi qenien tonë sovrane nga ajo që Kosova e ka shpallur.Kosova e ka shpallur pavarësinë e saj. Kjo pavarësi është njohur nga vendet e BE-së, shumica e tyre dhe vendeve të tjera, si thash edhe më herët dhe t’ju them se në çdo akt të njohjes së pavarësisë së Kosovës njihet shteti i pavarur dhe sovran i Kosovës, këto janë deklaratat e të gjitha vendeve dhe sit ë tilla janë pranuar. Prandaj, ne nuk jemi që të hapet ndonjë proces i ri, mbase se mund të ketë kërkesa apo nxitje nga ana e Serbisë dhe pajtimtarëve të saj, por që të hyjmë në raporte të reja të marrëdhënieve mes shteteve, pse jo. BBC: Zoti President, por zhvillimet në Serbi, zhvillimet brenda Organizatës së Kombeve të Bashkuara, kanë shkaktuar edhe një shtyrje të vendosjes së misioneve ndërkombëtare dhe paqartësisë së misionit të Organizatës së Organizatës së Kombeve të Bashkuara. Ju i keni bërë ftesë Brukselit që ta vendosë misionin e tij, por duket se nuk do të ketë një mision, do të ketë shumë më shumë misione, do të thotë do të ketë dy misione? President Sejdiu: Ne e kemi parasysh se janë disa çështje ende të papërfunduara, flas në kontestin ndërkombëtar. Dhe për një kohë ka mbetur një prezencë, të themi, formale – juridike të rezolutës 1244 dhe në këtë kuadër ekzistojnë ato peripecitë në kërkim apo gjetje të identitetit të misionit ndërkombëtar mbi këtë bazë të rezolutës, sa e sa do të zgjasin.Ne jemi përcaktuar që vërtetë të kapërcejë shumë shpejt kjo fazë e tranzicionit dhe natyrisht misioni i ri civil ndërkombëtar dhe EULEX-i të marrin fuqinë e vetë mbi bazë të asaj si edhe është planifikuar. Nuk e di se sa do të jetë intensive kjo kohë, për ne është me rëndësi që vërtetë të shtohet intensiteti i angazhimeve edhe në nivel të BE-së, po flasim në këtë kuadër edhe të Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së që të japë udhëzime më të drejtpërdrejta për të kapërcyer këtë periudhë të mosdefinuar, do të thosha të misionit të UNMIK-ut. Ajo që është e interesit për ne, është që UNMIK-u të transferojë kompetencat drejtpërdrejt në institucionet e Kosovës dhe në qoftë se do të ketë kohë të nevojshme të kapërcimit të këtij dualizmi të bëhet në mënyrën më të lehtë edhe ky transmision. Pra, të mos ketë një dualizëm i cili do të lejonte mundësinë e mosfunksionalitetit të plotë të misionit ndërkombëtar, për aq sa është roli i tij, flas në kuptimin e zbatimit të marrëveshjes apo të projektit Ahtisaari, dhe të ndihmës së institucioneve të Kosovës. Dhe e dyta është një pikë e veçantë, apo një theks i veçantë çështja e mandatit të forcave të KFOR-it në Kosovë. Ato lidhen në një farë forme edhe me vetë karakterin e rezolutës 1244, por që nënkupton një transformim krejt të ri të rolit të tyre, po ashtu si edhe ne e kemi shprehur edhe mirëpritjen e tyre. Të jenë garant i stabilitetit rajonal, të jenë garant i integritetit të Kosovës dhe në këtë kuptim flas edhe në integritetin funksional që të ketë shtrirje të institucioneve të Kosovës apo të punës së tyre.BBC: Pra ju i bëni thirrje sekretarit të Përgjithshëm të Kombeve të Bashkuara që ta qartësojë pozicionin e tij karshi 1244-shit, do të donit që 1244-shi të mos jetë më bazë për Kosovën?President Sejdiu: Ne i bëjmë thirrje që të operohet sa më shpejt në përfundim të dilemave që ekzistojnë dhe natyrisht të jetë e qartë se Kosova ka hyrë në një fazë të re të zhvillim të saj, si shtet i pavarur dhe sovran dhe në një farë mënyrë të mos hezitohet me një operim, të themi të bashkëpunimit, flas edhe me misionin Evropian në këtë rast për të kryer transmisionin normal. BBC: Zoti President, sa mund ta ndryshojë gjendjen në Kosovë, raportin e Kosovës me faktorin ndërkombëtar hyrja në fuqi e kushtetutës së re të Kosovës, pas 15 qershorit? President Sejdiu: Unë mendoj se ky është një moment kyç, është një dokument që është miratuar në Kuvend, është një dokument që është punuar dhe është hartuar bashkë me ekspertët dhe të them reprezentët e bashkësisë ndërkombëtare, në këtë rast flas për ekspertët e misionit civil ndërkombëtar, dhe është një dokument që si i tillë shpreh garancitë e plota të asaj që u zhvillua më herët se do t’i përmbajë dhe do të realizohen, flas edhe për projektin Ahtisaari, t’i rikthehem edhe një herë.Dhe çështja e dytë është se më në fund mund të them se Kosova mbi këtë dokument pra edhe duke pasur parasysh këtë fazë të pritjes apo të kapërcimit të tranzicionit, merr me përgjegjësi funksionet e veta. Në këtë kuadër, edhe njohja që i është bërë Kosovës, është bërë duke pasur idenë gjithmonë të funksionimit të plotë të institucioneve të Kosovës në të gjithë territorin dhe duke pasur parasysh po ashtu se ky dokument parasheh në mënyrën më të mirë të mundshme një Kosovë sovrane të të gjithë qytetarëve të saj. Një Kosovë që nuk do të ketë diskriminim, një Kosovë që nuk do të ketë aparteid, një Kosovë që do të ketë garanci të fuqishme për mbrojtjen e komuniteteve pakicë brenda vetvetes dhe në një Kosovë që natyrisht dëshiron shtrirjen e funksioneve të plota të institucioneve shtetërore si çdo shtet normal. BBC: Pra kjo do të thotë se do ta shtrini këtë kushtetutë dhe këto institucione dhe në pjesën veriore të Kosovës? President Sejdiu: Kjo do të thotë se institucionet e Kosovës do të bëjnë përpjekjen e vet, në bashkëpunim me bashkësinë ndërkombëtare, flas me prezencën e re civile në Kosovë, që gradualisht të shkohet në integrim të kësaj pjese. Ne s’themi se do të ndodhë menjëherë dhe s’duhet të ndjellim atë iluzion sepse ka vështirësi objektive, por themi se do të influencojmë në mënyrë më të mirë të mundshme që kjo të trajtohet nga institucionet e Kosovës si bazë e tillë, dhe që është trajtuar në parim dhe më herët dhe që të bëhen aksione të drejtpërdrejta integruese me projekte zhvillimore dhe çështje të tjera përcjellëse në këtë kuadër. Them po ashtu se Kosova gjithmonë e ka kuptuar dhe e kupton prezencën e re civile ndërkombëtare si një prezencë që ka të bëjë me mbështetjen e përgjithshme të Kosovës, jo me mbështetje separate, jo me mbështetje që mund të konservojnë situata në një zonë të caktuar në Kosovës dhe pastaj të konsiderohen, ta quajmë sikur dëgjojmë tani, këto ditë një mision civil për serb dhe një mision tjetër civil për shqiptarë, ashtu s’mund të ketë. BBC: Pra thjesht, funksioni juaj do të jetë, do të thotë si president i Kosovës, do të jetë i shtrirë edhe në pjesët ku nuk ka qenë i shtrirë deri sot? President Sejdiu: Ne pretendojmë në bazë të reale që të punojmë dhe të ndezim të gjitha turbinat dhe të gjithë motorët që funksionet e shtetit të Kosovës apo institucionet e shtetit të Kosovës që do të ushtrojnë këto funksione, të shtrihen në të gjithë mandatin e tyre të plotë në integritetin edhe funksional të Kosovës. Natyrisht se do të ketë ende probleme, sepse s’mund të themi se do të hyjmë në një zonë të rehatisë së përnjëhershme dhe të funksionimit pa pengesa në të gjitha këto hapësira, por që të bëjmë një ecje progresive dhe kualitative, natyrisht edhe në bashkëpunim të drejtpërdrejtë me ICO-në.